Innovatie is de economie van morgen
Het Co-Creation Centre is dé plek waarin innovatie en co-creatie centraal staan, en die zelf tot stand is gekomen in co-creatie met TU Delft wetenschappers en innovatieve ondernemers. Een verzameling van verschillende onderzoeksprojecten vormt dit innovatieve en duurzame glazen gebouw op The Green Village op TU Delft Campus. Het gebouw zal – naar verwachting – vanaf het najaar dienst doen als event centre waar inspiratie, dialoog- en werksessies worden gegeven. Zo vormt het Co-Creation Centre het hart van The Green Village, waar door innovatie en co-creatie stappen worden gezet naar een duurzame toekomst.
In de reeks artikelen over innovaties en onderzoek in het Co-Creation Centre (met eerder de Energy Piles, de circulaire fundering en de glazen draagconstructie) besteden we nu aandacht aan de uitdagingen die er waren bij ontwikkeling, realisatie en integratie van alle onderzoeksprojecten.
Bij deze ontwikkeling, realisatie en integratie hebben de volgende personen een hoofdrol gespeeld: Diana de Krom – ingenieursbureau ABT, Armand Paardekooper Overman – Mecanoo architecten, Erik van der Linden en Izzet Altuntas – bouwbedrijf Kroon & de Koning, Tim Jonathan en Hubert Linssen – The Green Village en overall projectleiders. Wij spraken met hen over de voordelen en uitdagingen van dit innovatieve bouwproces en over knelpunten die dergelijke bouwprocessen in de weg staan.
Innoveren betekent durven falen
“Een innovatief bouwproces verloopt anders dan een traditioneel bouwproces. Bij een traditioneel bouwproces is er – heel simpel gezegd – een opdrachtgever die wensen heeft, de architect die een ontwerp maakt en de aannemer die zorgt dat het idee tot leven komt. Kortom, een lineair proces.” Vertelt Tim Jonathan.
“Bij een innovatief bouwproces als het Co-Creation Centre, komt het ontwerp tot stand in co-creatie. Gezamenlijk in één bouwteam, met input van opdrachtgever, architect, ingenieurs/adviseurs, architect én aannemer.” – Tim Jonathan
Zo’n proces is dan ook niet voor iedereen weggelegd. “Dit bouwproces heeft een continue ‘can do’ houding gevraagd van alle teamleden en partijen,” vult projectmanager Hubert Linssen aan. “Innovatie moet veilig zijn maar tegelijk ook ruimte bieden. Van robuustheid van het ontwerp, afspraken met diverse partijen en ruimte voor toekomstige inpassing van innovaties. Innoveren betekent dus elkaar opzoeken, luisteren én puur sang in co-creatie samenwerken.”
“In het begin waren er geen kaders, die ontstonden gaandeweg pas.” – Erik van der Linden
Waar er bij de ontwikkeling van nieuwe gebouwen wordt gekeken naar wat er nog beter of energiezuiniger kan, is het ontwikkelingsproces van het Co-Creation Centre totaal anders verlopen. In dit geval vormden de innovaties van de onderzoekers de basis waaraan het bouwproces is opgehangen. Zijn al die installaties echt nodig? Vervolgens kwamen vragen als luchtdichtheid, wet- en regelgeving aan bod en hoeveel mensen er dan in het gebouw zouden passen. Bij deze werkwijze is het meer zoeken. Het maakt het proces en de innovatie veel complexer dan bij een traditioneel bouwproces, maar het biedt tegelijkertijd de mogelijkheid iets heel innovatiefs neer te zetten.
“Bij radicale innovatie moet je fouten durven maken, dat betekent niet blijven praten maar juist doen. Het is het belangrijk dat je de onzekerheid die in zo’n project zit durft te omarmen, zodat men zulke projecten ook buiten het terrein van The Green Village kan uitvoeren,” vertelt Armand Paardekooper Overman enthousiast.
“Dit bouwproces heeft een continue ‘can do’ houding gevraagd van alle teamleden en partijen.” – Hubert Linssen
Integraliteit als extra uitdaging
De integraliteit van de diverse onderzoeksprojecten vormde een extra uitdaging. Kroon & de Koning moest op verschillende go/no go momenten wachten. Met name op de bezwijkproef van de glazen vinnen. Die afhankelijkheid maakte het traject voor hen spannend, omdat zij te maken hadden met een harde deadline. In overleg met het team werd er een planning gemaakt, waarin ook de samenhang van alles inzichtelijk werd gemaakt. Wat gebeurt er als een test wordt uitgesteld of als een test niet slaagt?
“Dat zijn de spannende momenten in het proces. Er lag ook een plan B klaar. Daarnaast hebben wij wat slimmigheden toegepast om tijd te winnen, zodat wij tijdig konden opleveren. Door het hulpstaal anders in te zetten, werden wij minder afhankelijk van de glazen vinnen. Hierdoor was het go/no go moment van de glazen vinnen bezwijkproef niet langer cruciaal voor onze planning en konden het bouwproces en het creatieve proces parallel doorgaan,” legt Izzet Altuntas uit.
Diana de Krom beaamt dat de integraliteit het proces uitdagender en complexer maakt.
“Je gaat verschillende innovaties toepassen: Energy Piles en End of life beton/Circuton. Vervolgens laat je deze twee innovaties op elkaar aansluiten, terwijl je de randvoorwaarden niet kent. Dat is dan echt even puzzelen.”
Naast het gebruik van Energy Piles in het Co-Creation Centre is er ook voor gekozen om de Energy Piles aan te sluiten op Converge. (Converge is zowel het klimaatsysteem van het Co-Creation Centre als de klimaattoren die ernaast staat.) Aan de ene kant is het samenbrengen van de diverse onderzoeksprojecten de kracht van dit project, tegelijkertijd vormt het ook de uitdaging. Voor Kroon & de Koning hield dat in dat ze onder andere moesten samenwerken met firma Van Dorp Installaties die als onderzoekspartner in het project Converge zit.
“We hebben elkaar ruimte gegeven voor wederzijdse belangen en doelen, zonder elkaar op kosten te jagen. De samenwerking verliep prettig. Bert van Dorp was zó betrokken, enthousiast en vooruitstrevend.” – Izzet Altuntas
Hubert heeft veel bewondering voor de manier waarop Kroon & de Koning invulling heeft gegeven aan het innovatieve proces. “Kroon en de Koning dacht continue mee in oplossingen. Normaal gesproken maak je als aannemer afspraken met andere partijen, in dit geval moesten ze in de realisatiefase Van Dorp en aanverwante onderzoekers samenbrengen. Toen een van de partijen tegen wat problemen aan liep, werd er door Diana de Krom meegedacht en is Kroon & de Koning daar heel flexibel mee omgegaan. In een traditioneel bouwproces verwijs je naar het contract, laat je het de andere partij zelf uitzoeken en schrijf je meerwerk. Bij een innovatief proces gaat dat niet, dan is flexibiliteit en de bereidheid om elkaar te helpen een vereiste.”
De showstopper van duurzame innovatie
Als een innovatief bouwproces voor zulke innovatieve duurzame ontwikkeling zorgt, waarom wordt er dan niet vaker op deze manier gewerkt? Het verdienmodel binnen bedrijven is daar nu niet op ingericht. Bij een traditioneel proces werkt men op basis van uren, terwijl er bij een innovatief proces veel eigen tijd gaat zitten. Hier is de drijfveer het duurzame karakter in plaats van het loon. Erik van der Linden ziet mogelijkheden voor het bedrijfsleven om innovatieve processen te stimuleren. Bijvoorbeeld door zoals The Green Village doet, speciale avonden te organiseren of door bepaalde partnerships aan te bieden.
“Radicaal duurzaam innoveren is onmogelijk binnen de huidige kaders.” – Armand Paardekooper Overman
Maar de grootste uitdaging is niet het verdienmodel of de loonstructuur. De showstopper op het gebied van radicaal duurzaam innoveren is op dit moment de wet- & regelgeving. Daar is iedereen van de aanwezigen het over eens. Armand Paardekooper neemt het woord: “Het is toch gek dat je vanuit de bestaande kaders van wet- en regelgeving wordt geacht radicaal duurzaam te innoveren? We nemen de basis van hoe we het nu doen als uitgangspunt en gaan vanaf daar aan de slag om iets energiezuiniger, gezonder en efficiënter te maken. Terwijl het andersom zou moeten zijn. Wat willen we? Wat kunnen we bereiken? Daarop moeten we dan de regelgeving scherp organiseren. In de praktijk zie ik dat weinig, terwijl het een essentiële conditie is om innovaties – die wij in living labs als The Green Village toepassen – naar de praktijk op te schalen.”
“De eerste auto leek op een paardenkar. Pas later werden de bestaande kaders losgelaten en ontstond er iets nieuws. En dat is noodzakelijk, want innovatie is de economie van morgen.” – Diana de Krom
Er ligt een kans voor het bedrijfsleven, overheidsinstanties en onderzoekers om gezamenlijk een lans te breken voor meer ruimte in de wet- en regelgevingskaders. Field labs zoals The Green Village kunnen hier een katalyserende rol in spelen.
De ultieme test: de gebruiker
Inmiddels zijn de verschillende onderzoeksprojecten gestart en zullen zij de vernieuwende materialen en technieken testen. Zo zal voor onderzoeksconsortium Converge de ultieme test volgen wanneer een evenement plaatsvindt, vooral als dat op een snikhete of ijskoude dag blijkt te zijn. Is het dan nog prettig vertoeven in het glazen gebouw? Werkt het Co-Creation Centre in combinatie met klimaattoren Converge en de energy funderingspalen, zoals het consortium dat voor ogen had? Dat moet allemaal in de praktijk blijken. Met alle inzichten worden de innovaties gevalideerd en zijn ze robuust voor opschaling.
Door Jehan Daal
Meer informatie:
Neem voor meer informatie over dit project contact op met Tim Jonathan, Project Manager Operations & Realisations tim.jonathan@thegreenvillage.org of via +31 (0)6 19 19 34 21
