Het Co-Creation Centre is verzameling van verschillende onderzoeksprojecten. Samen vormen ze een duurzaam en innovatief glazen gebouw op The Green Village, dat vanaf juni 2020 dienst doet als event centre en ruimte biedt aan zo’n 200 gasten. Het is de plek waarin innovatie en co-creatie centraal staan, en dat zelf tot stand is gebracht in co-creatie met wetenschappers en innovatieve ondernemers.

Glasonderzoek in het Co-creation Centre
Het meest bijzondere aan het Co-Creation Centre, of kortweg CCC, is dat het feitelijk een verzameling van verschillende onderzoeksprojecten is, uitgevoerd door consortia van wetenschappers van TU Delft en ondernemers. In de reeks artikelen over innovaties en onderzoek in het CCC (met eerder de energy piles en de circulaire fundering) besteden we nu aandacht aan de glazen draagconstructie.

De glazen draagconstructie is van papier naar praktijk gebracht door visie, inzet en doorzettingsvermogen van een aantal hoofdrolspelers: Diana de Krom, ABT, Wout Hoogendoorn Si-X, Rob Nijsse, TU Delft en Hubert Linssen, The Green Village en overall projectleider.

Bouwen met glas: glas als demontabel en constructief materiaal
Geen hulpconstructie, geen stalen balken. Uitsluitend glas en siliconen dragen het gebouw. Op de glazen vinnen, ruim 5 meter hoog en bestaande uit drie glasplaten van 12 mm dik met een Sentry tussenlaag, rust de gehele last van het dak. De enorme triple glas panelen, van ruim 5 meter hoog en zo’n 5,5 cm dik, verzorgen de stabiliteit van het gebouw.

Waarom glas? Niet alleen omdat het esthetisch zo fraai is. Rob Nijsse, hoogleraar Building Engineering bij de faculteit Civiele techniek van TU Delft over zijn geliefde materiaal: “Er is gekozen voor een glazen constructie, omdat glas zo’n fraai en veelzijdig materiaal is. Glas heeft als duurzame grondstof zand, het is 100% recyclebaar, het rot niet, roest niet, laat veel licht door en het is ook nog eens mooi om te zien.” ABT en Si-X ontwikkelden een constructie waarbij het deels transparante dak van het CCC rust op 48 gelamineerde glazen vinnen, of schijfkolommen. Die hebben een doorsnede van 40 X 320 millimeter en zijn samengesteld uit drie glasplaten van 12 millimeter thermisch versterkt glas. De kolommen zijn bijna 5,5 meter lang en zijn met een speciaal daarvoor ontworpen staaldetail, een soort stalen schoen, verbonden aan de betonnen fundering en de stalen balken in het dak. De glazen schijfkolommen nemen ook de windbelasting op de gevels op en geven stabiliteit aan het gebouw. Een ogenschijnlijk simpele maar elegante demontabele constructie, die na uitvoerig testen in het lab erg sterk is gebleken.

Innovatie gaat om obstakel overwinnen
Met een onderzoeks- en innovatiesubsidie om de glazen panelen te testen en op grote schaal te produceren leek het project aanvankelijk een goede start te maken. Alleen ‘aardse’ zaken zoals het op een deugdelijke en betrouwbare manier in licentie laten produceren van het glas in het buitenland, bleken een tijd- en geld consumerend obstakel te zijn. Door bij The Green Village de samenwerking met andere innovatieve partijen aan te gaan, werd het project weer vlot getrokken. Co-creatie, de integrale aanpak die The Green Village voorstaat, is niet alleen een hippe modekreet. Het is de manier om samen nieuwe complexe innovaties tot stand te brengen. Nijsse: “Co-creatie is bovenal respect hebben voor elkaar, vertrouwen op de expertise van de ander en samen tot een oplossing komen. Dat is ook in dit project gebeurd.”

Diana de Krom, vanuit ingenieursbureau ABT als projectleider Constructies betrokken met een eveneens grote voorliefde voor bouwen met glas: “Je hebt inderdaad vooral een klik nodig met je partners op die zachte waarden. Dat maakt het co-creatie proces bij het CCC zo waardevol. Het is een heel effectieve en prettige manier van werken en je brengt veel gezamenlijke kennis en expertise in. Alleen zo krijg je een project als het CCC van de grond.”

Kennisbundeling en samen leren in de praktijk
Om geen stalen verbindingen nodig te hebben, bracht Wout Hoogendoorn, directeur van Si-X als glasarchitect, een ingenieuze oplossing in. Hoogendoorn ontwikkelde een manier om het drielaags glas met twee componenten siliconen te verlijmen en zo een sterke draagconstructie te maken. Maar hoe bereken je de draagkracht voor een verlijmde constructie, zonder bestaande uitgangspunten of normen? Door het te doen en te testen. Met de berekeningen van De Krom ging het onderzoeksteam van Nijsse in het Stevinlab van TU Delft aan de slag om de glazen vinnen te testen, die het dak van het CCC dragen. Het resultaat van de drukproeven was onder andere dat een enkele glazen vin een last van twintig ton kan weerstaan, zelfs nadat alle drie de glasplaten opzettelijk waren gebroken. Door deze intensieve manier van samenwerken en innoveren worden waardevolle lessen geleerd in de praktijk.

Innovatie in de bouw versnellen
“Dit soort projecten helpt enorm om innovatie te versnellen, in dit geval in de bouw”, vertelt Hubert Linssen, manager Bouw en Realisatie bij The Green Village en overall projectleider CCC. “Het CCC is echt in co-creatie tot stand gekomen. Juist doordat verschillende partijen hier in de praktijk gezamenlijk en laagdrempelig aan de slag kunnen, zie je versnelling ontstaan. Het is dan wel van belang dat de verschillende individuele innovaties, zeg maar de losse componenten, worden geïntegreerd in het gehele systeem. Niet alleen het technologische systeem, maar ons brede maatschappelijke systeem. Zo zullen nieuwe normen en bouwregels voor dit soort bouwmaterialen helpen om dit soort innovaties veilig, vertrouwd en uniform te kunnen opschalen.”

“Met dit soort innovaties durf ik te stellen dat je voor eenlaagse bouw geen constructie meer nodig hebt. De gevel is de draagconstructie. Moet je nagaan hoeveel materiaal dat zou besparen. Maar ja, regelgeving-technisch kan dat zomaar niet”, verwacht De Krom: “Nieuwe radicale innovaties kunnen begrijpelijkerwijs niet zomaar in het ‘echt’ worden gebouwd. Er zijn natuurlijk regels en falen is vaak geen optie. Hier in de regelluwe proeftuin van The Green Village staat het bouwbesluit ‘uit’ staat en kunnen we ideeën naar de praktijk. Hier mogen we struikelen, falen, terug naar de tekentafel en weer verder. Of compleet falen, waar we ook van leren. Dat is in dit geval niet gebeurd en daar zijn we blij mee. Maar ook dat hoort bij het innovatieproces.”

“En kennisdeling, dat hoort ook bij innoveren”, vult Hoogendoorn aan: “Binnen het bedrijfsleven is er soms nog een angst om kennis te delen, waardoor wij niet snel genoeg vooruit komen. Door te delen en samen te werken, krijg je innovatie en worden problemen sneller getackeld.” “En ook de overheid moet een actievere rol pakken”, stelt Nijsse. “Innovatie wordt te veel geremd door angst van de overheid. Deze angst resulteert vaak in een terughoudende en passieve rol. Dat de overheid via de Green Deal Green Village betrokken is, is mooi en dat zal wat betreft beleidsvorming een handje helpen bij het gemakkelijker naar de markt brengen van innovaties. Maar de overheid mag wat mij betreft nog veel actiever worden en meer in onderzoek en innovatie investeren, zodat dit proces vele malen wordt versneld.”

De ultieme test: de gebruiker
Het CCC laat zien dat je met de verschillende onderzoeksprojecten en vernieuwende technieken en materialen een bijdrage kan leveren aan de transitie naar duurzaam. Maar de ultieme test komt nog. Nijsse: “Wanneer we komende zomer, op de dag dat het hitterecord van 2019 sneuvelt, met z’n 180-en in het Co-Creation Centre zitten en iedereen druk zit te co-creëren met elkaar, dan zal moeten blijken of alle bedachte innovaties goed genoeg zijn om er wat betreft akoestiek en temperatuur comfortabel te vertoeven. En misschien werkt het niet. Dat kan, innovatie is tenslotte nooit af.”

Geïnteresseerd in het gedetailleerde verhaal achter het CCC. En zin in gesprek met de hoofdrolspelers? Kom naar de bijeenkomst op 11 februari en meld u aan via https://booosting.nl/event/show/id/328

Foto’s door Si-X; fotograaf Jeroen Musch