Een slim alternatief voor de zandzak én een experiment met klei dat ons meer moet leren over het verstevigen van onze dijken. Het zijn twee voorbeelden van Delfts onderzoek dat momenteel als kunst aan de muren van het Rijksmuseum hangt. De foto’s maken deel uit van de expositie DUURZAAM / SUSTAIN / TENE van kunstenaar Sharelly Emanuelson, die een poosje terug neerstreek in Delft om antwoord te krijgen op de vraag: Wat doen mensen in hun dagelijks leven aan duurzaamheid?

Begin dit jaar bezocht fotograaf Sharelly Emanuelson verschillende locaties op de TU Delft Campus. Eén daarvan was Flood Proof Holland, een proeftuin die gericht is op het ontwikkelen van slimme alternatieven voor de zandzak maar waar bijvoorbeeld ook overstromingen worden gesimuleerd om waterkeringen te testen en te verbeteren. Het bezoek van Sharelly resulteerde in een kunstwetenschappelijke kruisbestuiving. ‘Ik had eigenlijk nooit gedacht, toen ik bij de TU Delft ging werken, dat ik in het Rijksmuseum zou staan. Of dat ik iets van mijn werk terug zou zien in het Rijksmuseum,’ vertelt waterinnovatie-expert Lindsey Schwidder. ‘Tegelijkertijd vind ik het eigenlijk helemaal niet zo gek. Het doel van onze proeftuin is om mensen uit te nodigen, om concrete dingen te laten zien. Dat kan op je eigen campus, maar in het Rijksmuseum is natuurlijk veel vetter.’

Een pleidooi voor klimaatkunst
Van oudsher bestaat er een sterke band tussen het werk van wetenschappers en dat van kunstenaars. Het bekendste voorbeeld is wellicht Leonardo da Vinci die met de ogen van een kunstenaar de wetenschap bestudeerde, en aan de hand van wetenschappelijke inzichten schilderijen maakte.

Volgens Lindsey is het dan ook meer dan logisch dat kunstenaar Emanuelson bij de TU Delft aanklopte: ‘De afgelopen tijd merk ik steeds vaker hoe belangrijk het is om te benadrukken dat er geen directe tegenstelling is tussen kunst en wetenschap. Sterker nog: er zijn juist zóveel overeenkomsten. Zo is een museum goed in het leggen van betekenisvolle verbindingen tussen verleden, heden en toekomst maar ook in het aanjagen van de verbeeldingskracht. Die verbeeldingskracht – het prikkelen van het creatieve en associatieve – is voor wetenschappers vaak de brandstof om tot nieuwe inzichten te komen of verrassende verbanden te leggen. Daarnaast geloof ik dat als we van wetenschap kunst maken – op welke plek dan ook – écht een stapje verder kunnen komen. Als samenleving in z’n geheel. We zullen erover praten, en dat praten leidt dan hopelijk tot positieve actie. Kortom: laat de prachtige expositie van Sharelly Emanuelson vooral een aanmoediging zijn, een pleidooi voor klimaatkunst.’

Sharelly Emanuelson: ‘Deze tentoonstelling is een bijdrage aan een dialoog over de essentiële duurzaamheidsvragen waarover wij als mensen nadenken: Wat houden wij vast? En wat laten we los?’

CO₂-omzetting
De werken in Sharelly’s tentoonstelling zijn gegroepeerd rond verschillende thema’s waarin steeds het menselijk handelen centraal staat. De foto’s laten zien hoe mensen verschillend omgaan met zaken als waterbeheer, erosie en het verwerken van afval. Die gevolgen zijn groot of klein, tijdelijk of permanent. Met dat in het achterhoofd fotografeerde Emanuelson tal van initiatieven in Nederland en op de zes Nederlands-Caribische eilanden: Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint-Eustatius en Sint-Maarten.

Een van de foto’s die Sharelly’s expositie nét niet haalde, is gemaakt in het laboratorium van TU Delfts energy accelerator Ruud Kortlever. Onder de paraplu van het e-Refinery instituut werken Ruud en collega’s aan technologieën voor de elektrochemische omzetting van duurzame elektriciteit, water en lucht in brandstoffen en chemische bouwstenen. Daniël van den Berg – een van Ruuds promovendi – vertelt wat er op de foto te zien is: ‘CO₂ komt vrij als we bijvoorbeeld benzine, kolen of gas verbranden, en hoopt zich op in onze atmosfeer. Er ontstaat eigenlijk een soort van deken waaronder het alsmaar warmer en warmer wordt. Om de klimaatverandering (die daarvan het gevolg is) enigszins binnen de perken te houden, moet er minder broeikasgas in de atmosfeer. Dat krijg je voor elkaar door minder uit te stoten, maar je kunt CO₂ óók actief uit de natuur verwijderen. Van die CO₂ uit de lucht kun je vervolgens weer nieuwe brandstoffen maken, of grondstoffen voor de industrie. Je recyclet – als het ware – de CO₂. Op dat proces – die grondstoftransitie – proberen wij, bij e-Refinery grip op te krijgen.’

Minder broeikasgas in de atmosfeer, daar draait het bij de energietransitie uiteindelijk om. Dat krijg je voor elkaar door minder uit te stoten, maar je kunt ook CO₂ actief uit de natuur verwijderen en vervolgens omzetten in nieuwe brandstoffen.

Meer informatie
De expositie DUURZAAM / SUSTAIN / TENE van kunstenaar Sharelly Emanuelson is tot en met 15 januari te zien in het Rijksmuseum. Wil je meer weten over de samenwerking tussen Sharelly (kunst) en Lindsey (wetenschap)? Bekijk dan onderstaande video! Daarin vertelt Sharelly je meer over de totstandkoming van de expositie, maar ook over de relatie tussen wetenschap en kunst. Ook komen er in de video verschillende wetenschappers aan het woord. Hoe dragen zij bij aan het tegengaan van klimaatverandering danwel het versnellen van de energietransitie? En wat vinden zij ervan dat hun werk tot kunst verworden is?