“Het is een wereldprimeur!”
Na twee jaar in de WaterStraat van proeftuin The Green Village te hebben gelegen, wordt het product Bufferblock van ondernemers Dorian Hill en Aroen Mughal voor het eerst op grote schaal geplaatst binnen een klimaatadaptief project in de gemeente Capelle van den IJssel. Al doende leren en al lerende doen. In dit artikel reflecteren Dorian en Aroen op de geleerde lessen. Dirk van den Heuvel van de gemeente Capelle aan den IJssel vertelt meer over dit unieke project, dat ondanks de corona crisis, nog steeds wordt uitgevoerd.
Van idee, tot eerste prototype
Bufferblocks zijn modulaire betonnen elementen die gezamenlijk fungeren als ondergrondse waterbuffer, vanwaar water langzaam in de ondergrond kan infiltreren. Het idee hiervoor ontstond vanuit Hillblock, dit is een ander product van de ondernemers. Zou deze innovatieve dijkversterker ook kunnen worden ingezet om wateroverlast in de stad tegen te gaan? Tijdens een congres in Engeland kwamen zij erachter dat veel wateroverlast niet vanaf zee, maar juist vanuit de stedelijke verharding ontstond. Toen neef Aroen Mughal zich in 2015 bij het familiebedrijf voegde, ging hij met deze vraag op marktonderzoek. Een contactpersoon bij de Gemeente Rotterdam wees hem erop dat er een groter waterbergend volume nodig was in het Hillblock om te kunnen concurreren met bestaande producten zoals plastic infiltratiekratten. Uiteindelijk kwam Aroen met behulp van digitale rekenmodellen op een heel nieuw product uit; een blok met een vorm die sterk genoeg zou zijn voor verkeersbelasting en tegelijkertijd tijdelijk veel water onder de grond zou kunnen bufferen. Het Bufferblock was geboren.
Eerste praktijkproeven in proeftuin WaterStraat
Simultaan ontstond bij The Green Village en Hoogheemraadschap van Delfland het idee voor de WaterStraat, een proeftuin voor klimaatadaptieve oplossingen. Door het veranderende klimaat zijn langere en hevigere regenbuien te verwachten en zullen ook de perioden van droogte toenemen. Door water te bufferen en langzaam te laten infiltreren kan zowel de wateroverlast als droogte in de ondergrond worden tegengegaan.
Via via kwamen Aroen en Dorian met de WaterStraat in aanraking en maakten zo als een van de eerste partijen onderdeel uit van dit initiatief. “Het was voor ons erg prettig om onderdeel te zijn van een groter geheel. Bovendien biedt de proeftuin de mogelijkheden om onderzoek te doen, met goede voorzieningen en zonder al te veel restricties.”, vertelt Dorian. De eerste Bufferblocks, destijds nog in houten mallen gemaakt, werden in het vak van 22 m² aangelegd in de WaterStraat op het terrein van The Green Village.
“De vele delegaties die bij de WaterStraat langskwamen (…) stelden prikkelende vragen die de ontwikkeling van Bufferblock ten goede kwam.”
Lessen leren in de praktijk
Deze aanleg hielp al om het ontwerp van het product verder te aan te scherpen. Zo moesten voor de productie bepaalde ontwerpnormen worden aangepast. Tijdens het verblijf in de WaterStraat werden in eerste instantie vragen over infiltratiesnelheid onderzocht en beantwoord, maar al snel kwamen er nieuwe vragen op. Hiervoor was het contact met potentiele eindgebruikers erg nuttig. De vele delegaties die in de WaterStraat langskwamen, vertegenwoordigers van gemeenten, waterschappen, aannemers, bouwbedrijven en vele andere partijen, stelden prikkelende vragen die de ontwikkeling van Bufferblock ten goede kwam.
Een van die vragen ging over het onderhoud van de Bufferblocks, waarna de ondernemers een slimme samenwerking startten met Van der Velden Rioleringsbeheer. Zij heeft toen met standaard rioolinspectie methoden het systeem gecontroleerd. Doordat er die dag ook een groep langskwam die interessant was voor van der Velden, kon dit onderzoek vanuit deze win-win situatie onder gunstige voorwaarden worden uitgevoerd. De groepen WaterStraat bezoekers gaven nuttige feedback en vormden daarnaast ook een extra motivatie. Dorian en Aroen beamen beiden dat op lastige punten, de enthousiaste reacties hen lieten weten dat ze op de goede weg zaten.
“Met drie collega’s zijn we er toen op uitgetrokken naar de Waterstraat in een Volkswagenbusje.”
Via Waterstraat vinden Bufferblock en Capelle elkaar – wat resulteert in eerste pilot
En het doorzetten loont. De gemeente Capelle aan den IJssel vond Bufferblock via de WaterStraat, na een werkbezoek van drie collega’s van de gemeente. Dirk van den Heuvel, civieltechnisch projectleider, legt uit: “Wij waren op zoek naar klimaat adaptieve oplossingen om in de wijk Arica toe te passen, als toevoeging tijdens de uitvoer van een groot riool onderhoudsproject.” Zo kwam ook de Waterstraat hen ter ore. “In Capelle hechten we veel belang aan nieuwe ontwikkelingen en we zijn daarom snel met een paar collega’s gaan kijken.” Een van hen kwam met het idee om er met zijn Volkswagenbusje naar toe te gaan. “Zo gaven we een speciaal tintje aan het bezoek.”
Tijdens dit bezoek werden zij rondgeleid door de WaterStraat en kwamen zij vol ideeën weer terug. Uiteindelijk is na overleg met verschillende WaterStraat partijen voor Bufferblock gekozen. Bufferblock wordt in twee straten neergelegd, naast diverse andere innovatieve maatregelen, door de Europese subsidie Star2C was hier extra ruimte voor. Aan de keuze ging een heel proces vooraf. Capelle aan den IJssel is een gemeente met een slappe bodem en daarom was het gewicht van de oplossing uiteindelijk doorslaggevend. Door de holle ruimtes is het gewicht van ongevulde Bufferblocks ongeveer gelijk aan het gebruikelijke Bims, een licht ophoogmateriaal. Daarnaast kunnen Bufferblocks water gereguleerd opslaan en aan de ondergrond afgeven om droogte tegen te gaan. Twee vliegen in een klap dus.
Wereldprimeur, eerste Bufferblocks in Capelle!
Afgelopen week zijn de eerste Bufferblocks geplaatst. Een unieke gebeurtenis. Nooit eerder werden dit soort blokken voor deze gecombineerde functie in de ondergrond gebruikt. “Amerikanen zouden heel hard roepen; dit is een wereldprimeur; wij zeggen dit is iets nieuws. Maar we mogen er zeker trots op zijn!” aldus een enthousiaste Dirk van den Heuvel.
“Gelukkig is ons product modulair, waardoor het ontwerp gemakkelijk aan te passen is. Je kan makkelijk schuiven met de blokken.”
De totstandkoming ging niet zonder slag en stoot. Een innovatief project brengt altijd de nodige koudwatervrees met zich mee. Voor nutsbedrijven als water- en gasleveranciers is het ook een onbekende situatie met potentieel risico. Dit zijn dan ook partijen die in het project moeten worden meegenomen en in dit proces zijn ook voor dit project de nodige aanpassingen in het ontwerp. “Gelukkig is ons product modulair, waardoor het ontwerp gemakkelijk aan te passen is. Je kan makkelijk schuiven met de blokken.”, vertellen Aroen en Dorian.
Ook de opschaling van productie van de Bufferblocks is een randvoorwaarde geweest. De ondernemers hebben inmiddels een producent gevonden die de 4000 benodigde blocks binnen een dag kan fabriceren (en ook in dat proces moest de vorm iets worden aangepast, een technische ontwikkeling die de sterkte tijdens het uitharden van het beton kan garanderen). Ook is de plaatsing nieuw. Ging dit bij de Waterstraat nog handmatig, nu is er met aannemer Blijdorp BV een speciale klem ontwikkeld om de blokken machinaal te kunnen plaatsen.
“Je kan niet gewoon je programma afdraaien; je moet er bij nadenken. Dat maakt het interessant en leerzaam.”
Voor Capelle aan den IJssel is het innovatieve project een kans om leidend in plaats van volgend te zijn binnen de klimaatadaptieve doelen die de gemeente hoog in het vaandel draagt. “Het is leuk om de gemeente Den Haag, gemeente Rotterdam, gemeente Amsterdam en vele anderen nu hier op bezoek te krijgen. En de lessen kunnen we ook delen met andere gemeentes; we zijn daar heel transparant in. Wie vragen heeft krijgt antwoord en wie wil komen kijken kan komen kijken.” Het hielp dat het initiatief binnen de gemeente draagvlak vond, zoals een enthousiaste wethouder en andere collega’s die er ook in geloven. Zelf heeft Van den Heuvel er ook plezier in “Je kan niet gewoon je programma afdraaien; je moet er bij nadenken. Dat maakt het interessant en leerzaam.” Als het project goed uitpakt, zou de gemeente Capelle aan den IJssel de klimaatadaptieve oplossingen ook graag op andere plekken willen gaan toepassen.
Dit ligt natuurlijk in lijn met de ambities van Bufferblock. Zij hopen met dit project aan te tonen dat hun product niet alleen technisch sluitend is, maar dat zij klaar zijn om hun product op grote schaal in te voegen in de praktijk. Eerst natuurlijk in Nederland, al zijn de eerste haalbaarheidsstudies in het buitenland ook al gedaan. Duitsland en Engeland, daar is de markt nog vele malen groter dan hier. Het momentum is er – klimaatadaptatie staat steeds meer op de agenda bij overheden, Bufferblock heeft goede investeerders kunnen aantrekken, en aan hun motivatie ontbreekt het ook niet “we geloven er echt in dat we meerwaarde kunnen bieden voor mens en milieu.”
Door Emilie Buist
—
Voor meer informatie over het product Bufferblock:
https://www.bufferblock.nl/
Meer informatie over het project in de wijk Arica in gemeente Capelle aan den IJssel:
https://wijwillendit.nl/capelle-aan-den-ijssel/project/werkzaamheden-arica-waterweg
Voor meer informatie over WaterStraat projecten en het traject:
Willy Spanjer Project Manager Klimaatadaptatie & Circulair
