Van aardgas naar waterstof: het moet ook leuk zijn
Van aardgas naar waterstof
Energietransitie, een term die regelmatig valt, maar waarvan niet iedereen weet wat dat eigenlijk betekent en waarom dat belangrijk is. Energietransitie betreft de overgang van fossiele brandstoffen als steenkool, gas en kernenergie naar duurzame energie zoals water, wind en zon. Met als doel om de CO2 – koolstofdioxide uitstoot die zo slecht is voor het milieu, flink te verlagen. De grootste klap kunnen we maken door van het aardgas af te gaan en de bestaande netten voor duurzame gassen zoals waterstof te gebruiken. Waterstof is interessant omdat dit ook als buffer ingezet kan worden in tijden dat er geen wind of zon is. Maar voordat dit mogelijk is, moet worden uitgezocht hoe het allemaal werkt en wat er allemaal bij die overgang komt kijken.
Netbeheerders Alliander, Enexis Netbeheer en Stedin hebben de handen ineengeslagen om op The Green Village de mogelijkheden van waterstof als alternatief te ontdekken. Inmiddels is de milieuvergunning binnen, staat de waterstofinstallatie op het terrein en is het tijd voor de volgende stap: het testen met waterstof in het aardgasnet dat speciaal daarvoor bij The Green Village is aangelegd. Een mooi moment om eens met Ed Verhagen – Installatie Verantwoordelijke ‘gas’ bij de Stedin groep – te spreken over het belang van dit project, de toekomstplannen en welke uitdagingen er nog in het verschiet liggen.
Waterstof leren kennen
“Wij weten alles van aardgas, bijvoorbeeld wat het doet bij een lek. Met waterstof zijn we nu op het punt waarop we ons voor 1960 ook met aardgas bevonden. Wat doet het precies in bepaalde situaties? Hoe reageert waterstof? Waterstof is heel vluchtig, heel dun. Wat gebeurt er als er een lek is? Heeft zand een voordeel of juist klei? Hoe gedraagt waterstof zich eigenlijk in de grond? Door dat te gaan onderzoeken en testen kan er uiteindelijk regelgeving, normalisatie en standaardisatie ontstaan”, aldus Ed Verhagen.
“Een van de plekken waar wij met waterstof werken is hier op The Green Village, in een regelluwe omgeving. Waar men zich nog wel in vergist is dat regelluw niet betekent dat er geen regels zijn. Veiligheid staat hier voorop en daar horen dan ook regels bij. Zo moesten wij van elk component aantonen dat het geschikt is voor waterstof. Elke handeling die wij doen, wordt omschreven en elk eventueel risico wordt genoteerd. Het lijkt misschien overdreven voorzichtig, maar door alles minutieus uit te pluizen hebben wij veel meer inzichten verkregen.”
“Met wij bedoel ik in dit geval niet alleen Stedin. Het voordeel van dit gezamenlijke project is dat je er niet alleen voor staat. Je werkt samen met andere netbeheerders die ook kennis en kunde in huis hebben. In het begin is het zoeken en denk je vanuit het belang van jouw eigen organisatie en wil je vooral laten weten dat de kennis bij jouw bedrijf vandaan komt. Naarmate het project vordert, merk je dat iedereen zich focust op het gemeenschappelijke doel: waterstof beter leren kennen en het kunnen gaan toepassen.”
Aardgas versus Waterstof
“Er zijn wat verschillen in de levering van aardgas en waterstof. Van aardgas weten wij alles, waterstof is nog relatief nieuw. In het geval van aardgas bevinden wij netbeheerders ons in een gereguleerd terrein, met wetgeving die vanuit de overheid is opgesteld. Voor waterstof moeten deze wetten en regels nog worden geschreven. Ook hebben wij een leveringsverplichting met aardgas. Als er een nieuw huishouden op het aardgas wordt aangesloten, moet dat gebeuren met zo min mogelijk leveringsoverlast voor andere huishoudens. Wij moeten de continuïteit van de toevoer waarborgen.”
Volgens Verhagen is The Green Village de ideale locatie om hier een slag in te slaan: “Met waterstof zitten wij nog in de beginfase en geldt deze verplichting nog niet. Op het terrein van The Green Village is een rode knop voor de waterstofinstallatie aanwezig. Bewoners en werknemers kunnen bij brand in de omgeving of in geval van nood op deze knop drukken. Zodra ze dit doen, stopt de toevoer van waterstof. In ons kennisinstituut wordt momenteel onderzocht hoe we ook voor waterstof aan een leveringsverplichting kunnen voldoen. Wanneer hier een oplossing voor is gaan we het op The Green Village testen.”
Innovatieve selectieprocedure
Werken met waterstof betekent ook dat er de nodige aanpassingen gemaakt moeten worden in hoe werknemers opgeleid worden: “Op dit moment werken er in Nederland zo’n 12.000 tot 13.000 mensen met aardgas. Om met waterstof te mogen werken, hebben zij omscholing nodig. Het omscholen is een taak die wij als netbeheerders grotendeels zelf kunnen vervullen, maar waar wij ook een samenwerking met The Green Village zien. In de proeftuin kunnen de collega’s met uitvoerende taken in een veilige omgeving met waterstof aan de gang en zo ervaring opdoen.”
Verhagen haalt aan: “Stedin is met een groepje van tien monteurs gestart en daarvoor wilden wij de meest enthousiaste mensen hebben. Maar hoe haal je de meest enthousiaste vakmensen eruit? Niet door het houden van een standaard sollicitatiegesprek, wij wilden juist zien hoe ze in het werkveld zijn. Om beurten gingen de sollicitanten met ons op speeddate in de auto. In een kwartiertje konden ze hun motivatie toelichten en vragen stellen. Vervolgens moesten ze ons laten zien hoe ze met hun gereedschap omgaan. Wij bekeken hoe schoon hun cabine was, keken naar de structuur in hun manier van werken. Wij vroegen waarom ze een gas- en zuurstofmeter dragen. Uit al die enthousiastelingen hebben wij de beste tien gekozen.”
Kennisdelen op The Green Village
“Tegelijkertijd is The Green Village voor mij niet alleen de plek waar vakgenoten fysiek met waterstof testen en erover leren. Voor mij is het ook een etalage waar anderen over waterstof kunnen leren. Jaarlijks komen er duizenden bezoekers op The Green Village, waaronder scholieren, de volwassenen van de toekomst. Met de vergrijzing binnen de sector is het belangrijk dat er nieuwe aanwas komt. Door erover te vertellen, hen mee te nemen in het belang van de energietransitie, hoop ik dat er binnen die generatie voldoende mensen enthousiast raken over het werken in deze sector.”
Durf te dromen
“Tussen het testen op The Green Village en toepassing op grote schaal bevinden zich nog een aantal stappen. Zo zijn er nog wat knelpunten te verhelpen voordat waterstof op grote schaal in de praktijk kan worden toegepast. Bedrijven bouwen al CV ketels en het bestaande net ligt ook al klaar voor distributie. Maar wie gaat waterstof maken bijvoorbeeld? Dat is een van de grote vragen die nog beantwoord moet worden voordat we klaar zijn voor opschaling.”
Ed durft te dromen: “Nu mogen we een half procent waterstof bijmengen bij aardgas, maar alleen op gedooglocaties. Op The Green Village mogen we echter met 100% waterstof werken, zodat netbeheerders ervaring kunnen opdoen met distributie van 100% waterstof naar echt bewoonde woningen. Zo krijgen we de kans om het belang van waterstof meer in kaart te brengen en de rol die deze kan spelen om de energietransitie te realiseren.”
“Op The Green Village hebben we toegang tot hoogwaardigheidsbekleders, wat heel voordelig voor ons kan werken nu de discussie zich vooral op politiek gebied afspeelt. Daarnaast biedt het ook ruimte voor innovatie, techniek en verbondenheid met de TU Delft. Alle aspecten en experimenten omtrent energietransitie zijn hier terug te vinden, waaronder ook het bezoek van bestuurders. Waterstof is niet nieuw, het wordt al toegepast in de industrie en het vervoer. Waar wij momenteel vooral mee worstelen is de vraag wanneer we de volgende stappen mogen zetten”, zo concludeert Verhagen.
Door Jehan Daal
Meer informatie
Wil je meer informatie over waterstofprojecten op The Green Village? Neem contact op met Lidewij van Trigt, Project Manager Energietransitie via Lidewij.vanTrigt@TheGreenVillage.org of 06 28 36 25 81
